Tôi thấy loài bướm 3 đầu ở quê tôi

Thứ Sáu, 19/11/2010, 12:53 (GMT+7)

TTO - Ngẫu nhiên một hôm tôi gặp được loại bướm này khi ngồi nghỉ ở một bãi cỏ  khá vắng vẻ tại quê tôi, xã Võ Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Thú thật đây là loài bướm mà tôi chưa từng gặp cũng như chưa nghe nói đến bao giờ, kể cả tìm kiếm trên mạng về các loại bướm.

Loài bướm này hiếm thấy lại khó phát hiện vì khá nhỏ và tôi phải tốn khá nhiều thời gian mới tiếp cận chụp cận cảnh được nó. 

Giống bướm lạ này không biết đã có tự bao giờ và phân bố ở những đâu? Riêng mình, tôi mới phát hiện thấy ở xã Võ Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Theo ghi nhận của tôi, loài bướm này cơ thể khá khiêm tốn: chiều dài từ đầu đến đuôi khoảng 15mm; sải cánh khoảng 35mm.

Trên đời này có đến một ngàn lẻ một cách các loài vật, đặc biệt là côn trùng ngụy trang để trốn tránh kẻ thù mà phổ biến là dùng màu sắc, hình dáng thân thể hòa lẩn với môi trường xung quanh để kẻ thù khó nhận ra. Hoặc tạo ra các hoa văn hình thủ, màu sắc nào đó trên cơ thể để nhằm hù dọa…

Riêng giống bướm này lại có cả một chiến thuật ngụy trang đánh lừa kẻ thù khá thú vị: ngoài màu sắc phù hợp với môi trường xung quanh, giống bướm này còn tạo ra 2 cái đầu giả đính kèm vào cặp cánh đuôi.

Khi gập cánh, các vân sọc hướng về đầu giả

Hai đầu giả ẩn hiện đổi chổ

Lưng bướm khi xòe cánh sưởi nắng

2 cái đầu này không chỉ đơn thuần là nét chấm phá mà nó còn được nhô ra, điểm màu da cam cho nổi bật. Có lẽ để giống thật, trên mỗi đầu giả còn có 1 đến 2 cái râu giống y như trên đầu của mọi con bướm. Thú vị hơn, những cái râu đó còn ngọ nguậy.

Đôi mắt thì đơn giản chỉ cần 2 nốt chấm đen. Để hoàn thiện hơn, trên đôi cánh còn có các đường vằn xuất phát từ đầu giả phải chăng để đánh lừa mọi con mắt dòm ngó.  Vậy là 2 cái đầu bướm giả được hoàn thiện khá công phu.

Cũng theo quan sát và nhận xét bước đầu của mình, tôi thấy ở trạng thái yên tĩnh, khi không có khả năng kẻ thù tấn công, cánh bướm được gấp lại tự nhiên thì chỉ thấy 1 đầu giả và cái đầu này giống với đầu con chim hơn.

Nhưng khi nguy cơ, như kẻ thù tấn công chẳng hạn, 2 cánh sau sẽ cử động lên xuống; như vậy đồng thời với 2 đầu bướm giả xuất hiện linh động đổi chỗ nhau; chắc để kẻ thù không những khó xác định được mục tiêu mà còn rối mắt.

Riêng cái đầu thật chắng có gì nổi bật, lại ở thấp hơn so với 2 đầu giả nên tôi thấy nó vẫn thanh thản hút mật hoa. Ngoài ra khi bướm bay lại theo kiểu bay chập choạng lên xuống chuyển hướng khó lường không thể xác định được đường bay.

Cũng xin cung cấp loài bướm này cho bạn đọc để cùng tìm hiểu và  không rõ nó đã được ghi nhận, ghi chép ở một tài liệu nào hay chưa?

Bài, ảnh: LÊ VĂN THƯA

(2)

Bình luận
19/11/2010 21:24:05

Chào bạn Thật đánh khen bạn đã có óc quan sát rất rốt dù không phải là nhà nghiên cứu về côn trùng học. Con bướm mà bạn đề cập là một loài trong họ bướm Xanh (một số tài liệu gọi là họ bướm Sói) (họ Lycaenidae).
Đây là giống Spindasis. Hình bạn chụp có lẽ là loài Spindasis lohita. Ở Việt Nam có 3 loài thuộc giống này là Spindasis lohita, Spindasis syama và Spindasis vulcanus. Bạn có thể tham khảo thêm về loài bướm này tại trang http://wildlifeatrisk.org/public.html.
Tại trang này bạn tải về bản PDF miễn phí của quyển sách bướm Phú Quốc tại liên kết sau http://www.wildlifeatrisk.org/uploads/News/War%20Publication/P9.%20PQ-Butterfly-book.pdf , trong đó sẽ có mô tả vắn tắt về loài này.
Loài Spindasis lohita (Bướm vằn chỉ bạc liền) nếu tôi nhớ không nhầm thì phân bố khắp Việt Nam. Trước đây, các nghiên cứu đã ghi nhận được loài này ở Phú Quốc, Đồng Nai, Lâm Đồng, hình như cả ở Bạch Mã, Cúc Phương... Có điều nó không hiện diện với số lượng lớn mà thường chỉ gặp vài con và hay ở bìa rừng. Ngoài ra với kích thước nhỏ và bay nhanh, đường bay zig-zag khó quan sát nên ít người để ý.
Cũng xin nói thêm là khá nhiều loài trong họ bướm Lycaenidae có đuôi giả như vậy để đánh lừa kẻ thù. Ví dụ một con chim ăn sâu bọ có thể tưởng nhầm đấy là đầu một con côn trùng và tấn công vào đấy. Con bướm chỉ mất một phần cánh nhưng có thể bay đi thoát nạn. Nhóm bướm này khi đậu thường cọ phần sau này của hai cánh với nhau, tạo ra cảm giác cái đầu với râu đang chuyển động. Thân chào bạn
Mạnh

Rất hay và thích thú khi được thấy hình bướm kỳ lạ
19/11/2010 15:41:54

Cám ơn anh Thưa đã bỏ công săn chụp hình bướm rất hay, lần đầu tiên được thấy. Anh có nói những cái râu giả "ngọ nguậy", có phải vì cánh bướm rung lên hay không, vì tôi nhận xét thấy những cái đầu và râu giả chắc chỉ là một phần của cánh bướm, chứ không thể tự cử động độc lập được. Anh có thể gửi hình lên báo National Geographic, http://www.nationalgeographic.com, xem họ có nhận ra được đây là loại bướm gì, tên khoa học của nó, hay có thể anh khám phá ra một loài động vật mới ?
Trần Dinh