Có một tỉ lệ nghịch rằng diện tích bê tông hoá trong xây dựng càng phát triển ra bao
nhiêu thì có bấy nhiêu diện tích đất đai cỏ cây tự nhiên bị biến mất. Với tốc
độ phát triển bê tông như ngày nay đến một lúc nào đó núi đá cũng sẻ vợi đi đất đai dành cho cỏ cây lại bị bê tông hoá đá! Sử dụng vô tư vật
liệu từ bê tông lấn chiếm dần đất đai tự nhiên làm phương hại đến môi sinh đây
là một thách thức mà từ trước đến nay dường như chưa từng được xem xét đến.
1, Khái niệm về Bê tông và thực tế sử dụng
Cụm từ “bê tông hoá” xuất hiện trong
khoảng những năm gần đây khi đất nước ta đang trên đà phát triển kinh tế. “Bê
tông hoá” được coi như một sự phát triển tích cực về mặt kinh tế và xã hội. Tuy
nhiên đây còn là việc làm ta phải xem xét lại
xuất phát từ mặt trái của nó tác hại đến môi
trường sống. Cụm từ “Bê tông hoá” nội hàm của nó đã nói lên sự không thân thiện
với môi trường sống tự nhiên.
Rừng
bê tông nhà thay rừng cây hứng nắng (ảnh intenet)
“Bê tông
hoá” những năm gần đây được đẩy mạnh phát triển trên nhiều hình thức trong đó
vùng đô thị là nơi vốn đã đi đầu như nhà cao tầng đường phố
sân chơi vỉa hè đều là bê tông. Ở
nông thôn nhà lá và hàng rào truyền thống
bằng cây xanh từ ngàn xưa ngày nay đã thay bằng nhà ở,
hàng rào, lối đi là
bê tông.
Nông thôn ngày nay hàng rào cây xanh thay bằng tường gạch, đường bê tông
Trong nhiều dự án lớn của cấp quốc gia gần đây
đều được mang tên “bê tông hoá” như bê tông hoá đê điều, bê tông hoá kênh
mương, bê tông hoá đường nông thôn. Nhiều phát triển khác liên quan đến bê tông
như:
Phát triển đô thị hiện đại, độ thị hoá nông thôn,
phát triển khu công nghiệp, phát triển mạng lưới giao thông đường liên xã huyện tỉnh quốc gia, đường tuần tra biên giới, sân bay bến cảng vv...
Con đường bê tông hóa giửa đồng quê không một bóng cây ngọn cỏ dưới nắng hè!
B
ê tông là kết quả của các nguyên vật liệu sau khi được xử lý sẻ đông kết
hoá đá vĩnh viển rất thông dụng trong xây dựng. Bê tông quả đã đóng một vai trò
lớn lao trong sự phát triển văn minh của nhân loại. Tuy nhiên trong nhiều ích lợi
cũng có mặt bất lợi của nó, bản chất của bê tông là hoá đá vĩnh cữu đã
nói lên điều này. Núi đá cây xanh còn có thể mọc lên thành rừng do có bề mặt
mấp mô cùng nhiều hốc
rảnh
. Còn bê tông từ bàn tay con người làm ra nhẳn nhụi phẵng phiu không
còn cơ hội cho cây xanh tự mọc được
Núi đá cây xanh còn mọc lên, bê tông con người làm ra chẳng cỏ cây nào
mọc được (ảnh intenet)
Cũng như các loài động vật có thể làm hang hốc cư
ngụ từ mương máng, đê bờ, đường đi bằng bê tông này. Nó đồng nghĩa với sự sống khó có thể
sinh tồn trên bề mặt bê tông hay dưới khối bê tông đè nén vùi dập đây chính là những hệ luỵ mặt trái của bê tông
hoá.
Chúng ta đã biết đến sự nguy
hại của phóng xạ hạt nhân
người ta muốn chôn vĩnh viển thảm
hoạ nhà máy điện hạt nhân kiểu như Checnôpưn bằng nấm mộ bê tông, đủ biết bê tông là
vật liệu lợi và hại như thế
nào.
2, Những hệ luỵ từ bê tông hoá
Quan sát khu đô thị ngày
nay nếu giả dụ cần phải đặt tên cho sát với cái đóng vai trò chủ chốt nhất thì
phải gọi khu đô thị theo đúng nghĩa chính là: “khu bê tông hoá”.
Gọi khu đô thị sao cho đúng nghĩa chính là "khu bê tông hóa" (ảnh intenet)
Đúng vậy cái gì ở đây cũng được bê tông từ toà nhà đến sân, khuôn viên
đường phố, sân vận động, bến xe ga tàu cho đến vỉa hè cống rãnh tất cả đều trở
thành một khối bê tông khép kín. Nó đồng nghĩa với vùng đất vốn có ở dưới khối
bê tông đô thị này vĩnh viển nằm trong bóng tối chôn vùi tất cả mọi sinh vật
sống trong đất ở nơi đây! Theo quan niệm người á đông chúng ta mọi sự trong
cuộc sống luôn được cân bằng hoà quyện âm và dương (trời đất). Vậy mà người dân sống ở đô thị ngày
nay một phần trong quan niệm này bị thiên lệch vì chỉ còn sống với “khí trời”
còn “khí đất” thì đã thực sự bị chôn vùi dưới lớp bê
tông theo đúng nghĩa đen! Quan niệm con người sinh ra là từ cát bụi đến khi
chết đi cũng thành cát bụi. Vậy mà ở đô thị ngày nay mọi người không muốn thấy đất bụi tất cả đều bị bê tông bịt kín, một cọng cỏ
cũng khó mà mọc lên.
(Mà có mọc lên lại bị nhỗ bỏ vì đơn giản: Để cỏ mọc nhìn không trơn tru!) Như vậy đã có cái bất ổn trong sự cần thiết phải sống gần gủi giửa con người với thiên nhiên, kể cả với quan niệm về phong thuỷ. Tuy nhiên
điều quan tâm nửa là vùng
đô thị đã phá vở
chu trình khép kín về cung cấp nước trong tự nhiên. Từ nước mưa rơi xuống gặp
mặt đất cùng cỏ cây nước từ từ ngấm xuống lòng đất cung cấp cho lượng nước ngầm
dự trử. Ở vùng đô thị do bề mặt toàn bê tông
nước mưa trơn tuột chảy thẵng vào cống rãnh rồi được đỗ ngay ra sông ra biển,
không còn cơ hội nào cho nước có thể ngấm xuống vùng đất này! Nguy cơ cạn kiệt
nguồn nước ngầm khu đô thị đã là một thực tế rỏ ràng. Xưa nay chúng ta vẩn nói
rừng tự nhiên bị khai thác chặt hạ trở thành rừng cây thưa, đồi trọc gặp khi
mưa nhiều nước không được cản trở chảy tuột nhanh nên đã gây ra
lũ quét lũ ống. Điều này vô tình lại là "đồng minh" đối với vùng đô thị nước mưa ở đây cần phải chảy thật nhanh vì sợ ngập úng. Trong thiên nhiên mưa chính là hình
thái thiết yếu để đem lại cho sự sống điều này thì đã rỏ vùng đô thị lại dựa hẳn sự cung cấp từ các nhà máy
nước mà bỏ quên nguồn nước mưa chính thống. Thậm chí coi nước mưa là
hiểm họa gây
ngập lụt dù chỉ tạm thời hơn là ý nghĩa nguồn cội đem lại sự sống tốt tươi
bổ sung đổi mới lượng nước tự nhiên bền vững. Đơn cử như sau những
trận mưa lớn gây ngập ở thủ đô Hà nội là lại tốn không biết bao nhiêu là giấy
bút chỉ để phân trần vì sao lại ngập lụt? Vậy mà nó lại đơn giản thôi khi bê tông đã bịt kín mặt đất
đô thị rồi, gần như 100% nước tuột chảy cùng lúc gặp khi mưa lớn kéo dài chính đô thị nơi đây lại trở
thành vùng nước ngập. Bởi không hạ nguồn hay cửa sông nào có thể kham nổi khi lưu
lượng nước chảy vượt quá khả năng tiêu thoát của nó nên gây ngập lụt là chuyện
tất nhiên rồi. Trên đời này bao nhiêu trận lũ lụt đã xẩy ra cũng đều thông qua cái nguyên tắc muôn thủa ấy.
Với đ
ất nước có một nền văn minh lúa nước từ ngàn xưa ông
cha ta đã biết lợi dụng vùng đất sẳn nước đồng thời tạo ra kênh đào, hồ ao,
mương máng để dẩn thuỷ nhập điền. Trải qua hàng ngàn năm ngoài canh tác cây lúa
nước người nông dân cũng đã tạo ra môi trường sống tự nhiên cho nhiều loài thủy
sinh nước ngọt
tôm cua cá cùng với
chuổi thức ăn khép kín của nó. Từ ruộng lúa nước
và hệ thống mương máng ao rãnh đã cung cấp nhiều
nguồn lợi thuỷ sản nước ngọt tự nhiên cho người dân. “Bê tông hoá kênh mương” ngày nay là dấu
ấn của sự phát triển hiện đại tạo thuận lợi việc dẩn nước tưới tiêu cho cây lúa
trên đồng ruộng. Tuy nhiên thuận lợi mặt này lại gây phương hại cho mặt khác “Bê tông hoá kênh
mương” lại là sự
cáo chung cho
các loài tôm cua cá cùng chuổi thức ăn của nó trên đồng ruộng! Bởi lẻ khí hậu
của nước ta có 2 mùa rỏ rệt là mùa khô và mùa mưa, vào mùa khô kênh mương nội
đồng bằng đất cát tự nhiên là nơi tá túc cuối cùng của các loài tôm cua cá cùng
chuổi thức ăn. Đây chính là những vũng nước, bùn đất, hang hốc chút ẩm ướt còn
sót lại cưu mang loài vật này vượt qua mùa khô nắng nóng. Khi bê tông hoá kênh
mương cũng là lúc các ao rãnh mương máng tự nhiên đều bị lấp đi vì không còn
tác dụng, làm mất đi môi sinh đã hình thành từ ngàn xưa cho các loài sinh vật vốn đã
từng sinh tồn trên ruộng lúa.
“Bê tông hoá kênh mương” là sự cáo chung cho loài thủy sinh vào mùa khô trên đồng ruộng
Sự biến đổi khí hậu toàn cầu trái đất nóng lên
ngoài những nguyên nhân như ta đã biết còn có một nguyên nhân
nửa. Từ những núi đá vốn có trong tự nhiên con người khai thác chế biến thông
qua bê tông
rồi đem rải khắp nơi để thoả mản cho nhu cầu không giới hạn trong xây
dựng. Nhà ở lầu đài, mạng lưới đường giao thông, sân bay bến
cảng, đê điều thuỷ lợi thuỷ điện vv... Tất thảy bề mặt trần trụi của mọi
thứ bê tông con người đã xây dựng được mặt trời nung nóng hàng ngày hấp thụ
sự nóng bức cộng hưởng lại sẻ
bổ sung thêm cho sự nóng lên của
trái đất. Điều
này sẻ thật dể hiểu nếu trong nắng gắt ta đi giửa trung
tâm đường phố, các công trình bê tông hay giửa vùng đất có nhiều cỏ cây.
Có một tỉ lệ nghịch rằng diện tích bê tông hoá xây dựng phát triển ra bao
nhiêu thì có bấy nhiêu diện tích đất đai cỏ cây tự nhiên bị biến mất. Với tốc
độ phát triển bê tông như ngày nay đến một lúc nào đó núi đá cũng sẻ vợi đi đất đai dành cho cỏ cây lại bị bê tông hoá đá! Sử dụng vô tư vật
liệu từ bê tông lấn chiếm dần đất đai tự nhiên làm phương hại đến môi sinh đây
là một thách thức mà từ trước đến nay dường như chưa từng được xem xét đến.
3, Cần một giải pháp tổng thể
Bê tông là phát minh mang
tính đột phá của nhân loại hiện tại vẩn là vật liệu chủ chốt trong các công
trình xây dựng mặt lợi của nó đã rỏ. Tuy nhiên ngày nay với nền kinh tế đang
phát triển mạnh mẻ nhu cầu mức sống ngày một cao
nên các công trình xây dựng lớn nhỏ theo đó không
ngừng phát triển. Ở
đâu cũng
thấy là bê tông, cứ thế bê tông lấn chiếm lên chiều cao và lan dần ra bề rộng. Phàm
thì cái gì quá thái cũng dẩn đến tác hại, nguy cơ phá vở cân bằng hệ sinh thái do
bê tông gây ra đã và đang hiển hiện. Bê tông là vật liệu không thân thiện với
môi trường sống cần tính tới tác động xấu của nó để
có giải pháp khắc phục.
Khuôn viên nhà ở hài hòa với hàng rào cây xanh
Trồng cây dây leo lên tường nhà (ảnh intenet)
Hệ thống đường giao thông đi liền với lề (taluy) cây và cỏ xanh
Lát vỉa hè hay taluy đường tạo lổ xuống đất cho cỏ mọc và nước mưa thấm xuống
Thế giới ngày nay đang đi đến hợp tác và tìm các giải pháp trước nguy
cơ trái đất nóng lên biến đổi khí hậu toàn cầu. Nguyên nhân gây ra do chính con
người tác động nhiều mặt trong đó nguyên nhân từ bê tông hoá trong xây dựng thì
chưa được quan tâm thích đáng. Sự xung đột không khoan nhượng luôn tồn tại giửa
lợi ích phát triển kinh tế xã hội trước mắt với môi trường bị suy thoái về lâu
về dài. Chúng ta chưa thể ý thức hết những hệ luỵ xuất phát từ việc tăng dân số
đồng hành với nhu cầu hưởng thụ mức sống ngày một cao. Trong đó phải kể đến con
người ngày càng có khuynh hướng sống xa rời thiên nhiên mà bê tông hoá là một
phương tiện để con người mặc sức thể hiện thay đổi mọi hình thái trên mọi đất
nước và trái đất này. Rừng cây thành “rừng” nhà ở lầu đài cùng muôn vàn công
trình hoành tráng lớn nhỏ tất thẩy đều thông qua bê tông hoá, đây chính là
những hệ luỵ đáng cho ta phải
suy ngẩm...
Bê tông hóa là thứ đe dọa đến sự
sống của muôn loài nếu cứ để cho nó mặc sức phát triển. Cần phải hạn chế sự phát triển của nó trước khi quá muộn. Đây là lời cảnh báo cần tìm
giải pháp thích hợp nhằm hướng đến mục tiêu thân thiện với môi trường tự nhiên trong
phát triển xây dựng.
Lê Văn Thưa
