Hồi ức chiến tranh đại đội pháo 130 ly Quảng bình

 Pháo 130 ly M46 loai pháo tôi từng chiến đấu

   Sau khi trung đội 12 pháo binh trên đồi U bò bị ném bom mất pháo thì trung đội này được giải thể. Nhưng phiên hiệu 12 vẩn không bị mất đi vào khoảng giửa năm 1972 tỉnh đội Quảng bình quyết định thành lập một đại đội pháo binh mới mang tên đại đội 12 trực thuộc tỉnh đội.

  Tôi nhận được lệnh điều động từ trung đội 12 về nhận nhiệm vụ thành lập đại đội pháo binh 12 tại xã Quảng lưu huyên Quảng trạch. Cùng 3 đồng đội khác chúng tôi ba lô khăn gói lên đường cuốc bộ từ xã Hàm ninh huyên Quảng ninh trên con đường tôi còn nhớ có đi qua Ba trại huyện Bố trạch, tránh đi đường quốc lộ dể bị máy bay ném bom. Qua chặng đường khoảng 6,7 chục km đến đơn vị mới. Ở đây tôi lại được biên chế làm pháo thủ số 1 ở một khẩu đội pháo 130 ly.

    Bản đồ vùng Mủi vích Hòn la

Do nhiệm cấp bách vào thời điểm này có tàu Hồng kỳ Trung quốc viện trợ lương thực cho Việt nam đang neo đậu bốc dở hàng tại khu vực đảo Hòn La. Tàu Trung quốc thì Mỹ không thể đánh nhưng hàng hóa khi bốc khỏi tàu để đưa vào đất liền thì lực lượng không quân, hải quân Mỹ ra sức ngăn chặn đánh phá. Ở đây đã từng xẩy ra cuộc chiến, tranh chấp kỳ lạ nhất trong lịch sử chiến tranh Việt nam. Hòn La, Quảng bình trở thành bãi chiến trường sôi động ác liệt. Suốt ngày đêm trên vùng biển đảo Hòn La tàu chiến cùng máy bay đủ loại kể cả máy bay trực thăng của Mỹ bay thấp sát sạt đánh phá, quần đảo không ngưng nghỉ.

  Trước bối cảnh đó quân khu 4 cùng tỉnh đội Quảng bình tổ chức các đơn vị chiến đấu nhằm bảo vệ việc bốc dở hàng ở tàu Hồng kỳ. Đại đội 12 pháo binh được gấp rút thành lập trong hoàn cảnh này. Điều quan trọng đơn vị được trang bị một loại pháo mới cở nòng lớn nhất vào thời điểm này đó là pháo 130 ly nòng dài M46 do Liên xô sản xuất sau thế chiến thứ 2. Đây là loại pháo thường chỉ dành cho các thê đội dự bị cấp chiến dịch, chiến lược. Nhưng do nhiệm vụ đòi hỏi cấp thiết quân khu 4 đã tạm thời trang bị loại pháo cở lớn này ở cấp tỉnh đội để làm nhiệm vụ trước mắt.

   Cùng nhận nhiệm vụ đánh tàu chiến bảo vệ khu vực Hòn La còn có 1 đại đội pháo cao xạ 100 ly của quân khu 4. Loại pháo này có thể vận dụng bắn các mục tiêu như pháo binh mặt đất. Còn đại đội 8 pháo binh 85 ly là đơn vị sở tại có trận địa pháo ở xã Quảng phúc đã từng tham gia nhiều trận đánh tàu chiến Mỹ và tàu biệt kích. ngoài ra còn có một đơn vị quan trọng cùng tham gia trong đội hình cụm pháo binh này đây chính là trạm ra đa đối hải của hải quân ở đèo Ngang. Nếu không có sự phối hợp của đơn vị này thì nhiệm vụ đánh tàu chiến Mỹ vào ban đêm để bảo vệ Hòn La và tàu Hồng kỳ coi như sẻ bị phá sản. Với 3 đơn vị pháo binh trên cùng trạm ra đa Hải quân đây là một sự phối hợp sáng tạo giửa quân khu và tỉnh đội Quảng binh mà trực tiếp điều hành là ban pháo tỉnh đội. Đây là một cụm pháo binh mang ý nghĩa chiến thuật cao thể hiện được tầm của người chỉ huy quân sự lúc đó. Có 3 đại đội pháo thì có luôn 3 loại pháo: 85,100 và 130 ly, kết hợp với ra đa đối hải. Như thế có thể tạo ra màn hỏa lực đủ mạnh để chế áp tàu chiến Mỹ trên vùng biển này.

    Một số đồng đội C12 pháo 130, năm 2016

 Đại đội 12 pháo 130 ly tuy mới thành lập nhưng hầu hết cán bộ chiến sĩ ở các đơn vị pháo binh được điều động đến. Cái mới chính là loại pháo 130 ly oai vệ cao lớn và cũng là cồng kềnh nặng nề, cần phải học tập làm quen. Cái khó nhất là thao tác tháo lắp tiền xa khi hành quân và triển khai pháo ở tư thế chiến đấu. Phải thành thạo để không mất thời cơ triển khai chiến đấu và rút nhanh khỏi trận địa. Không để máy bay địch phát hiện đánh phá.

  Bước vào trận đánh công tác bí mật bất ngờ ở đây rất được đề cao. Đại đội 12 pháo 130 đóng quân và dấu pháo tại một vùng cây rậm rập thuộc xã Quảng lưu, sau đó chuyển về xã Quảng phương. Nhưng trận địa pháo lại cách đây khoảng gần 5 km tại Mủi vít, xã Quảng hưng và xã Quảng Xuân ven đường quốc lộ 1. Với chiến thuật đêm đánh ngày án binh bất động để tránh máy bay địch phát hiện. Khi nhận lệnh chiến đấu  là đơn vị tổ chức hành quân vào khoảng 19 giờ tối; xong nhiệm vụ chiến đấu quay về phải trước khi trời sáng. sử dụng xe chuyên dụng bánh xích ATC kéo pháo 130 ly trọng lượng gần 8 tấn, dài gần 12m băng qua một vùng cát rộng để đến trận địa pháo đã được chuẩn bị trước.

   Đại đội 12 pháo 130 ly tuy mới thành lập nhưng sớm được đưa vào trận đánh. Đây là loại pháo cở lớn có tầm bắn xa được lần đầu sử dụng đánh tàu chiến ở Quảng bình. Đúng vào đêm 27/7/1972 cách đây tròn 45 năm đại đội 12 pháo binh lần đầu tham chiến. Tôi may mắn là người trực tiếp lấy phần tử ngắm mục tiêu và kéo cò cho những quả đạn lao đi. Tôi còn nhớ rỏ cái thời khắc vào trận giửa sự yên lặng bỗng chốc bị điếc đặc. Đó là lúc mệnh lệnh hô truyền đến: -Bắn! tôi kéo cò. Sức nổ của đạn pháo 130 ly! hình như lúc đó chỉ nghe một tiếng bum nhỏ nhoi khô khốc, một lực ép dội lên người khẩu pháo nặng hàng tấn muốn chồm lên. Một quầng chói lòa sáng rực màn đêm in rỏ nòng pháo vươn trên bầu trời những tàn lửa lã tả rơi rụng xuống rồi vụt tắt. Tất cả đó chỉ thoảng qua vài giây để rồi quay về thực tại trong tiếng hô mệnh lệnh truyền đạt phần tử mới, tiếp theo trận đánh…

   Với sự phối hợp với các đại đội pháo khác cùng trạm ra đa đối hải trong màn đêm vẩn cung cấp phần tử mục tiêu kịp thời chính xác. Nên qua 4 trận đánh đều bắn trúng bắn bị thương tàu khu trục Mỹ đuổi tàu địch phải ra xa ngoài biển khơi. Đây có thể là những trận đánh hợp đồng pháo binh mẩu mực đánh tàu chiến Mỹ. Điều quan trọng qua những trận đánh này đã bảo toàn lực lượng từ con người cho đến trang bị vũ khí. Mặc dù lực lượng không quân và hải quân Mỹ lúc đó hoạt động rất mạnh mẻ. Do chúng ta có cách đánh sáng tạo bí mật bất ngờ không cho địch cơ hội phát hiện được lực lượng ta. Đơn cử như khi đánh ban đêm rất dể lộ do ánh chớp sáng khi pháo bắn. Việc này đã được các chỉ huy tính đến sử dụng nhiều trận địa giả cho nổ bộc phá đồng thời với khi bắn pháo. Nên máy bay trinh sát địch không thể phát hiên đúng mục tiêu.

  Nhiệm vụ đã hoàn thành khi tàu Hồng kỳ bốc dở xong lương thực tại vùng biển Hòn La. Đại đội 12 được lệnh bàn giao pháo 130 ly cho Quân khu 4 để lại nhận nhiệm vụ mới. Mới hình thành và làm nhiệm vụ trong khoảng 2 tháng nhưng đại đội 12 pháo 130 ly đã để lại dấu ấn trong lịch sử vẻ vang của lực lượng pháo binh tỉnh đội Quảng bình đánh tàu chiến Mỹ. Kỹ niệm tròn 45 năm trận đánh bảo vệ Hòn la đây cũng là những trận đánh cuối cùng không thể nào quên của lực lượng pháo binh đánh tàu chiến Mỹ ở miền Bắc. Sang năm 1973 ký kết hiệp định Pa ri chấm dứt cuộc chiến tranh phá hoại ở miền Bắc.

Lê Văn Thưa