Pháo 130 ly đánh tàu chiến Mỹ ở hòn La 50 năm trước

 

Pháo 130 ly ảnh trên intenet 

 Bỗng nhiên tôi lại nghỉ: Súng trường đạn nổ đã to, pháo 130 ly bắn nghe như… nào!? Ơ sao mình không thể ôn nghèo kể khổ chuyện thời xưa? Thời chiến trận đùng đoàng súng nhỏ súng to sau 20 năm đi đánh giặc lại nhớ về pháo 130 ly. Ừ sao mình không kể ra đôi câu chuyện để lấy cớ là đi đánh giặc đấy kẻo nửa người ta nghỉ chắc đi thụ hưởng đâu đó rồi về. Đánh hết giặc mới về, suốt 30 năm nay chẵng ai biết ai hay nhắc nhở đến.

  Vào bộ đội tôi cao 1m8 đây chính là cái cớ tôi được chọn ngay vào lính pháo binh sau kỳ huấn luyên tân binh. Đến đơn vị đầu tiên là pháo 122 ly trên đồi U bò và tôi được chọn luôn là pháo thủ số 1 vậy là nhất còn gì. Đơn giản là pháo lớn cần người đủ cao ngang tầm với kính ngắm bắn, thực ra tôi còn phải cúi thấp xuống khi tác nghiệp. Đơn vị đầu bị bom Mỹ đánh phá, pháo tan hoang tôi được điều chuyễn đến đại đội pháo 130 ly đây là loại pháo lớn nhất thời đó của QĐND Việt nam. Thật đáng tự hào mình lại là pháo thủ số 1 trước khẩu pháo cao lớn oai vệ còn mới nguyên được Liên xô thời đó viện trợ. Đây là pháo nòng dài 130 ly kiểu M46 dài 12m rộng 2,5m trọng lượng 8 tấn. Có tầm bắn xa hơn 27 km có thể tăng tầm lên trên 30 km, trọng lương riêng đầu đạn đã hơn 33 kg. Quả là rất to lớn nó được xe xích chuyên dụng ATX -59 kéo khi vận chuyển. Thực ra đây là loại pháo trang bị cho các thê đội dự bị cấp chiến dịch nhưng riêng tỉnh đội QB thời đó được trang bị là do nhiêm vụ đặc biệt bảo vệ khu vực Hòn La. Nhằm vận chuyển gạo thực phẩm từ tàu hàng lên phục vụ cho chiến trường. Nhiêm vụ đơn vị đại đội 12 pháo 130 ly hết sức nặng nể là đơn vị chủ công nòng cốt cùng một số đơn vị khác đánh đuổi tàu khu trục và tuần dương của Mỹ lùi ra xa khu vực biển đảo hòn La... Do không quân của Mỹ thời đó làm chủ bầu trời nên rất khó triển khai pháo binh cở lớn vào ban ngày. Mà chỉ tổ chức các trận đánh pháo vào ban đêm. Bằng cách chuẩn bị trước trận địa pháo, ban đêm đơn vị hành quân kéo xe pháo vào trận địa. Tổ chức trận đánh xong lại kéo xe pháo trong đêm về nơi đóng quân để tránh máy bay địch. Vào thời đó nhờ hợp đồng tác chiến với một đơn vị ra đa đối Hải của Hải quân nên đơn vị pháo 130 ly đã được cung cấp phần tử mục tiêu ổn định đánh tàu vào ban đêm. Đây là những kỷ niệm không thể quên về nhiều trận đánh tàu chiến Mỹ ở khu vực hòn La. Đóng quân ở xã Quảng lưu và Quảng Phương huyện Quảng trạch tỉnh Quảng bình đêm đến xe pháo lại hành quân trên đường 22 đến Mủi vích. Hoặc băng qua một vùng cát khá rộng đến xã Quảng Hưng và Quảng Xuân ven quốc lộ 1 các trận địa pháo binh đã chuẩn bị được nhân dân địa phương giúp đở.

Khu vực trên địa pháo 130 ly năm 1972

   Đối với khẩu súng nặng đến 8 tấn sẻ găọ phải khó khăn thế nào khi triển khai chiến đấu lại vào trong đêm tối không có ánh đèn. Khẩu pháo 130 ly từ tư thế hành quân chuyển sang tư thế chiến đấu là cả vấn đề lớn hết sức nặng nề cho các anh em trong khẩu đội. Khi triển khai pháo vào chiến đấu cũng như khi thu pháo chuyển sang hành quân đặc biệt khó khăn khi mở hoặc đóng các khóa chuyên dụng của pháo có khi phải mất nhiều thời gian. Sau khi pháo được triển khai xong trong công sự thì bước vào chiến đấu bắt đầu có các phần tử khái lược được truyền đến bằng máy điện thoại hữu tuyến từ đơn vị ra đa cung cấp và chỉ huy ra lệnh. Khẩu đội 1 của tôi thời đó khoảng 10 đồng đội tôi còn nhớ anh Ngô Viết Thí xã Quảng long là khẩu đội trưởng; tôi là pháo thủ số 1; Hoàng Mạnh Khương xã Phú thủy số 2; Đoàn Quỳnh,  xã Quảng tiên số 3; đồng đội Đung xã Quảng phú và các đồng đội khác nửa… Tôi pháo thủ số 1 là người trực tiếp lấy phần tử ngắm mục tiêu và chính là người kéo cò khi có lệnh bắn. Do đánh vào ban đêm ví trí cố 1 là nơi duy nhất có đèn chiếu sáng chuyên dụng bằng ắc quy. Là pháo binh hạng nặng có tầm bắn xa thì thường bắn các mục tiêu theo phương pháp gián tiếp rất hiếm khi ngắm bắn trực tiếp như súng bộ binh. Nghĩa là phần tử mục tiêu do bộ phận trinh sát kế toán hay ra đa cung cấp. pháo thủ số 1 lấy phần tử rồi ngắm điều chỉnh tầm hướng vào vật đánh dấu rồi nổ súng.

   Trong chiến trận có được pháo to súng lớn là tự hào nghe tiếng pháo nổ gầm vang lại là thật oai hùng. Tuy nhiên những người làm nhiệm vụ cận kề thì mới nhận hưởng hết tiếng long trời của đại pháo. Vâng hãy cứ tưởng tượng súng bộ binh cở đạn 7,6 ly khi bắn đã tạo ra sự rung giật tiếng nổ cũng đinh tai. Vậy thì với pháo 130 ly lớn gấp hàng chục lần như thế sẻ ra sao trong chiến đấu? Khi có lệnh bắn tôi số 1 là người giật cò! hơn ai hết tôi là người chủ động trong cái tích tắc khó tả đó. Khẩu pháo gần chục tấn bỗng vùng dậy một quầng sáng lóa chói lòa trùm lên. Khối khóa nòng cùng nòng pháo chiếm phần lớn trọng lượng khẩu pháo giật lùi cả mét, rồi lại đẩy lên. Trước nòng pháo sau quầng sáng là những tàn lửa như được tung lên trời cả lò than rồi lả tả rơi xuống lịm dần. Chẵng có tiếng nổ nào phát ra tôi không nhận ra điều đó. Phải chăng vụ nổ lớn cận kề vượt quá mức thụ cảm nên bị triệt tiêu. Sau phát đạn là những giây lặng yên đến lạ thường người lên tiếng đầu tiên là khẩu đội trường truyền đạt phần tử mục tiêu mới: Thước tầm… , độ hướng… độ tà… Không gian bao trùm ánh chớp và tiếng động lớn cùng với tiếng khẩu lệnh hô cứ thế tiếp diễn. Tàu địch bắn phản pháo nhiều quả đạn nổ rải rác vào đêm tối không biết xa hay gần khi đang chiến đấu chẵng ai quan tâm tới. Nếu như có quả đạn nổ gần công sự pháo sẻ gây thương vong nhiều vì đây là công sự dã chiến gần như trần trụi trên mặt đất.

   Nhiều trận đánh tàu chiến Mỹ diễn ra vào năm 1972 trận nào đơn vị pháo 130 ly của tôi cũng bắn cháy bắn bị thương tàu chiến Mỹ. Các trân đánh này đều được loan trên đài TNVN thời đó. Tôi nhận rất nhiều bằng khen đánh tàu chiến là pháo thủ số 1 nên anh em trong khẩu đội luôn ưu ái bầu cho tôi. Tiêc rằng qua thời gian không còn lưu lại tấm bằng nào nửa làm vật kỷ niệm!

   Trong nhiều trận đánh tàu chiến bảo vệ khu vực hòn La ở huyện Quảng trạch đã có nhiều kỷ niệm không thể quên trong chiến đấu. Trước hết phải nhớ đến một tai họa hy hữu đã xẩy ra ngay ở khẩu đội tôi mà tôi lại là người liên quan. Trong một trận đánh đang diễn biến thì đèn chiếu sáng ở vị trí số 1 của tôi bị tụt điện đèn sáng yếu. Tôi liền đề nghị thay ắc quy nhiệm vụ này thuộc pháo thủ số 2 đó là đồng đội Hoàng Mạnh Khương ở Phú thủy Lệ thủy. Tuy nhiên đèn chiếu sáng dù yếu trận đánh vẩn tiếp diễn là số 1 tôi bân rộn với nhiều thao tác liên quan đến điều chỉnh pháo nhằm đúng mục tiêu và khai hỏa. Không thể kịp nhìn ở đâu ngoài kính ngắm của pháo. Sau khi tôi đề nghị thay ắc quy đèn được chốc lát thì nhận được lệnh hô: Bắn! tôi liền giật cò khẩu pháo rùng lên. Phía sau tôi có thứ gì đó đánh soạt do đang tập trung việc bắn pháo nên không thể ngoái về sau. Bỗng nhiên pháo thủ số 3 Đoàn Quỳnh bối rối hô lên: Khương bị thương ngã rồi. Lúc này tôi mới ngoái cỗ lại chỉ cách tôi 1 bước dưới bóng tối lờ mờ Khương ngã sóng soài bất tỉnh, cả khẩu đội ai cũng bàng hoàng. Lúc này tàu chiến Mỹ ngoài biển đang bắn phản pháo nên ai cũng nghỉ Khương đã dính mảnh đạn. tuy nhiên khi sơ cứu lại không phát hiện vết thương nào nhưng lại bất tỉnh anh em đưa đi cấp cứu ngay. Sau đó mới hiểu ra rằng Hoàng Mạnh Khương vào thay ắc quy đúng ngay thời điểm tôi giật cò cả khối nòng pháo hơn nửa chục tấn. Khi đạn nổ giật lùi về sau thúc vào người Khương ngất lịm. Một dự cố hy hữu nhưng còn hy hữu hơn khối thép đồ sộ đó húc vào người với xung lực mạnh mẻ lại không hề gây vỡ vụn xương mà vẩn nguyên lành tất cả đây mới là chuyện lạ. Khương đã lành lạnh trở lại sau mấy ngày bất tỉnh.

   Có một trân đánh khác gặp sự cố chưa từng thấy đó là khi có lệnh bắn tôi giật cò nghe tiếng đầu kim hỏa hoạt động nhưng pháo vẩn lặng im. Tôi giật nửa mấy cú liên tiếp phải nín thở sau 1,2 phút rồi nghe tiếng xì xì, pháo mới bỗng gầm lên. không phải 1 mà vài 3 quả như vậy. Một sự cố cực kỳ nguy hiểm rất may số 3 Đoàn Quỳnh đã không theo lệnh của chỉ huy mở khóa nòng kiểm tra đạn, nếu không cả khẩu đội đã chết cháy. Số đạn dược này đã có vấn đề bị nước ngấm vào thuốc đạn.

   Một lần khác khi tôi giật cò để bắn phát đạn sau cùng không hiểu sao tay áo tôi vướng cái gì đó không kịp rụt về. Bộ phận hảm lùi rồi đẩy lên khi pháo nổ đã đính chặt tay áo tôi vào đó như thể bị cùm với pháo. Không cách gì gở ra chẵng lẻ xin bắn một quả đạn 130 ly để gở cái áo ra cuối cùng tôi nhờ các đồng đội giúp sức kéo rách tay áo vừa mới cấp phát. Câu chuyện này đồng đội Đoàn Quỳnh sau gần 50 năm vẩn còn nhớ rỏ nhắc lại.  Điều ngẩu nhiên là tất cả các sự cố hy hữu trên lại liên quan đến một việc là giật cò.

   Đơn vị khi đóng quân trong dân ở xã Quảng phương tôi và Đoàn Quỳnh được ở trong gia đình của 2 ông bà đã nghỉ hưu. Tôi còn nhớ đến bửa ăn suất cơm của bộ đội mang về thể nào bà cũng đưa ra món dưa chua bà làm quá là ngon. Trong nhà có 2 anh em nhỏ chú lớn học cấp 3 chú nhỏ học cấp 1... Khoảng 10 năm sau tôi bất ngờ gặp chú nhỏ ở cùng đơn vị vùng 5 hải quân. Đó chính là gia đình của 2 anh em mà sau này rất nổi tiếng: Nhà văn, nhà báo, kịch bản, đạo diễn điện ảnh và sân khấu… Cả nước ai cũng biết đó chính là Nguyễn Quang Lập, Nguyễn Quang Vinh quả là khó quên.

Tiếc rằng mọi người không thể được nghe tiếng nổ của pháo 130 ly để mà hình dung tôi được lĩnh trọn hàng trăm phát đạn như thế. Di chứng của tiếng nổ vượt quá mức đã làm hại tai tôi nó lệch lạc gây ù tiếng cao đi hết viện quân đội thời đó không chửa được. Đến nay càng nặng hơn tôi cực khó chịu với âm thanh lớn đặc biệt với loa phóng thanh ở địa phương. Nói mãi người ta không nghe quan tâm đối với người phải gánh chịu hậu quả do chiến tranh để lại.

  Có một điều hết sức là đáng tiếc tất cả 4 khẩu pháo lớn 122 và 130 ly mà tôi từng gắn bó cùng chiến trận đều bị bom lade mỹ đánh phá hỏng cùng trong năm 1972. Như thế đã nói lên sự khốc liệt chiến tranh tôi đã trải.

   Sau đó tôi chuyển sang pháo 85 ly lại có thêm một kỷ niệm tôi tham gia cuộc diễn tập lớn của bộ quốc phòng tại Cam ranh 1976. Đóng vai là khẩu đội trưởng pháo 85 ly biểu diễn màn bắn trực tiếp mục tiêu di động trên biển. Cả khán đài quan khách tướng lĩnh của bộ quốc phòng và người tham dự diễn tập đã reo lên tán thưởng trước màn bắn trên cả tuyệt vời của khẩu đội pháo 85 ly. Ngay lúc đó tư lệnh quân chủng Hải Đoàn Bá Khách nói cần thăng chức đồng chí khẩu đội trưởng lên trung đội trưởng. Thực ra tôi đã là trung đội trưởng xuống đóng thế.

    Kỷ niệm qua 50 năm theo cuộc chiển tranh với thời trai trẻ tự hào từng là pháo thủ của  loại pháo đứng đầu cao lớn oai phong. Điều quan trọng là tôi cùng các đồng đội đã từng chiến đấu trong tiếng gầm sấm sét của pháo 130 ly oai hùng. Đừng có lãng quên quá khứ khốc liệt, đừng có đánh đồng người đi đánh giặc cũng giống với người ở nhà làm việc khác. Không ai nhắc hỏi đến thì người trong cuộc cũng xin nói ra kỷ niệm 50 năm đánh trận cùng pháo 130 ly, người lính chiến pháo binh.

Lê Văn Thưa